بنه وار خليل خان  بختياری آسترکی دورکی

پس از شکست ابدال خان بهرامسری آسترکی در سال 1203 ه.ق توسط آغامحمد خان قاجار ، عدّه از طایفه آسترکی به سوی دورود مهاجرت می کنند و در دامنه شمال غربی اشترانکوه در دشت سیلاخورمستقرو اقدام به خرید زمینهای حاصل خیز این منطقه می نمایندکه به همین مناسبت به چال آسترکی معروف میشود و به تدریج منجربه تأسیس سه ده آسترکی میگردد. از سه ده آسترکی روستای گاوکشه قدمتش بسیار کهن میباشد که بر اساس روایات قدمت آن به حدود بیش از هزار سال میرسد و وجه تسمیه آن از کشتن گاو در ضیافت ها و مراسم جشن ها و ترحیم ها گرفته شده است ، یک فرضیه وجود دارد که وجه تسمیه گاوکشه منتبج از یکی از آیین های قدیمی ایرانیان به نام آیین میترائیسم می باشد . از ویژگیهای خاستگاه این آیین وجود چشمه ها و رودخانه های فراوان می باشد که در حال حاضر نیز این روستا دارای این ویژگی است و پر آب ترین روستای لرستان محسوب میشود.

با اسکان آسترکی ها در سه ده آسترکی آنها علاوه بر دامداری به کشاورزی نیز مبادرت می نمایند تا اینکه حشمت الدوله از نوادگان ناصرالدین شاه قاجاراملاک آنها را به زور تصاحب نموده و خود را مالک آنجا می خواند ، و اکنون مرکز دهستان به نام حشمت آباد معروف است.

این گروه از آسترکی ها شامل سه تش میباشند بنامهای :

1- تش تاجدین (نوروز)

2- تش سرسر (سهرسهر)

3- تش عیدی

که نسبت سه تش فوق به تیره بهرامسری آسترکی میرسد چون در طول سالیان گذشته که نیاکان ما به این سرزمین کوچ کردند ، بزرگان ما فقط با بزرگان تیره بهرامسری رفت و آمد داشته اند.

پیشینه تش تاجدین :

روستای گاوکشه (یکی از سه ده چال آسترکی) واقع در 12 کیلومتری شرق شهرستان دورود و در حاشیه شمال غربی اشترانکوه در جوار ایستگاه راه آهن رودک اقامتگاه عدّه ای از طایفه آسترکی بنام "تش تاجدین" می باشد. بر اساس شواهد تاریخی ، یوسف و عبدالله فرزندان تاج الدین نیاکان این گروه از آسترکی ها حدود 360 سال قبل در حوالی مسجدسلمان یعنی لالی کنونی یا بنه وار آسترکی املاکی داشته اند و با فروش بخشی از املاک خود در شهرستان لالی (سند شماره 3 کتاب بنه وارمن ایل من صفحه 219 و 220) بعدها در آغاز قاجاریه به منطقه خوش آب و هوای چال آسترکی مهاجرت و با خرید چهاردانگ از روستای گاوکشه در آن ساکن میشوند.

روستای گاوکشه (یکی از سه ده چال آسترکی) واقع در 12 کیلومتری شرق شهرستان دورود و در حاشیه شمال غربی اشترانکوه در جوار ایستگاه راه آهن رودک به قدمت طولانی اقامتگاه عدّه ای از طایفه آسترکی بنام "تش تاجدین" می باشد . بر اساس شواهد تاریخی این گروه از آسترکی ها حدود 330 سال قبل از حوالی مسجدسلمان با فروش املاک خود در دشت لالی (سند شماره 3کتاب بنوار من ایل منصفحه 219 و 220) به منطقه خوش آب و هوای چال آسترکی مهاجرت و با خرید چهار دانگ از روستای گاوکشه در آن ساکن میشوند.

در خصوص وجه تسمیّه گاوکشه دو روایت از قدیم نسل در نسل نقل شده است ، یکی از روایات حاکی است که به دلیل آب فراوانی که در این روستا وجود داشته و دارد گاوکشه (پر آب ترین روستای لرستان میباشد) زمین هایش مستعد رویش علف های هرز فراوانی بوده و خیلی از زمین هایش مرغزار بوده اند که در هنگام شخم آنها توسط خویش و گاو ، گاو ها تاب مقاومت نیاورده و منجر به کشتار گاوها می شده است. که به همین علت نام روستا را گاوکش گذاشتند و به مرور تبدیل به گاوکشه شده است.

روایت دوم به نقل از گذشتگان حاکی است که تش تاجدین از طایفه آسترکی با حفظ آداب و رسوم ایل بزرگ بختیاری به پاس احترام میهمانان در مراسم ترحیم و نیز جشن ها با کشتن گاو رسم میزبانی خود را برگذار می کرده و به همین جهت نام روستا را گاو کش یا گاوکشه گذاشته اند، که این روایت با توجه به توضیحات بالا درست تر به نظر می رسد.

خرید زمین های روستای گاوکشه توسط تش تاجدین قبل از قاجاریه بوده و سند مالکیت داشته که با هجوم ایل قاجار به منطقه و تصرف زمین های چال آسترکی (سه ده آسترکی) پس از درگیری های مستمر با بزرگان تش تاجدین و سایر تش های "طایفه آسترکی" در چال آسترکی اسناد مالکیت را به یغما برده اند. به روایتی اسناد مالکیت بر پوست آهو حک شده و نزد بازماندگان ایل قاجار می باشد.

یکی از بزرگان تش تاجدین به نام کدخدا آغلامحسین آسترکی فرزند علایی از اولاد نوروزکه فردی مبارز و حق طلب بوده به مبارزه با قاجارها پرداخته وبرای احقاق حق و شکایت از تعدیهای قاجاریان مستقر در منطقه به عدالت خواهی با عدّه ای از اقوام به تهران رفته که او را دستگیر و به قتل می رسانند.

هدایت و رهبری تش تاجدین در دوره معاصر :

بعد از کشته شدن کدخدا آغلامحسین آسترکی تش تاجدین اقتدار خود را از دست داده و خیلی از آنها مجبور به کار روی زمین هایی می شوند که که در اصل مال خودشان بوده امّا به تصرف نوادگان قاجار در آمده بود . علیرغم افول قدرت تش تاجدین ، تنش ها و درگیریهای آسترکیها با ایل قاجار تداوم پیدا می کند تا اینکه کد خدا آ حسین آسترکی بزرگ تش تاجدین در دوره معاصر با اقتدار (1293 - 1377 ه.ش) پا به عرصه ظهور میگذارد و تش تاجدین را که پراکنده و ضعیف شده بود دوباره گرد هم آورده و با نفوذ در تشکیلات حشمت الدوله از نوادگان شاه قاجار و استفاده از امتیازات فراوان دریافتی به تش تاجدین جان دوباره می بخشد . وی با استفاده از امکانات حشمت الدوله و به جهت لیاقت ذاتی خود از لحاظ مالی و اقتصادی قدرت فراوانی کسب کرده تا جایی که چندین روستای تحت مالکیت عبدالخان هفت لنگ پسرعموی امیر جنگ از جمله رزور و چمنار را اجاره کرده و در سال 1332 (ه.ش) اقدام به خرید هفت جفت از دوازده جفت روستای بودینه در 5 کیلومتری شرق دورود از عبدالخان می نماید .

از اقدامات مهم و مؤثر کدخدا آحسین آسترکی در روستای گاوکشه احداث حمام برای روستا در حدود سال 1330 (ه.ش) بود و تلاش فراوان جهت تأسیس مدرسه ابتدایی امیرکبیر در سال 1327 (ه.ش) که اولین مدرسه ابتدایی در منطقه سیلاخور فعلی می باشد که با وساطت و پیگیریهای او و سایر بزرگان طایفه آسترکی در منطقه و پذیرش موضوع ازطرف حشمت سلطان بنای تحول فرهنگی و علمی را در چال آسترکی می گذارد . دبستان ابتدایی امیرکبیر پس از انقلاب بنام شهید حسین آسترکی تغییر نام یافته است .

در سال 1328 خورشیدی کدخدا آحسین به جهت اقتدار و نفوذی که در منطقه داشته و به جهت خصوصیات اخلاقی انسان دوستانه اش از طرف بزرگان روستاهایی که از آب سراب داریاب جهت کشاورزی زمین هایشان بهره مند شده اند او را بعنوان میرآب و حفاظت کننده آب سراب داریاب انتخاب می نمایند و تا زمانی که قدرت و توان داشت بر تقسیم آب نظارت داشت. (سند شماره یک پیوست)

توسعه قدرت کدخدا آحسین آسترکی موجب دلگرمی تش تاجدین شده و با حمایت برادران و اقوام خود وبا وساطت افرادی از خاندان قاجاریه به تدریج بخشی از زمینها و عمارت و مستثنیات قاجاریه را به تصرف خود درآورد و با اجرای اصلاحات ارضی سال 1341(ه.ش) قدرت و حدود مالکیت خاندان قاجاریه بشدت کاهش یافته و موجب تقویت خانواده های تش تاجدین و بازیابی قدرت و شوکت آنها می گردد . با گذشت زمان در حال حاضر تش تاجدین ضمن حفظ اقتدار خود در این روستا با سایر اقوام با اخوت و برادری به حیات خود ادامه می دهند و در اداره و مدیریت روستای گاوکشه آسترکیهای تش تاجدین نقش اساسی داشته بطوری که برادرزاده کدخدا آحسین آسترکی بنام ابراهیم آسترکی فرزند کدخدا حسن آسترکی رئیس شورای روستا بوده ودر رفع مشکلات مردم روستا تلاش فراوانی از خود بعمل می آورد. (از سه عضو شورای روستای دو عضو آن آسترکی می باشد)

سابقه تاریخی تش تاجدین در روستای گاوکشه :

گورستان دم نسارمهمترین یادگار نیاکان تش تاجدین در روستای گاوکشه می باشد .این گورستان که در جوار و روبروری مجتمع غذایی گهر دورود در 8 کیلومتری شرق دورود از مسیر اتوبان جدید واقع شده است اوّلین گورستان تش تاجدین بوده است . گورهای موجود در آن سابقه اسکان بیش از 200 ساله تش تاجدین در روستای گاوکشه را اثبات می نماید ، از جمله مزارهای قدیمی این گورستان ، مزاری است مربوط به پاپا آسترکی که در سال 1228 ه.ق (یعنی 206 سال قبل فوت کرده است) برمی گردد .گور کدخدا آغلامحسین آسترکی نیز در این گورستان می باشد که بر روی گور" کدخدا آ غلامحسین آسترکی" نوشته شده ، نامبرده اولاد آعلائی آسترکی بوده است که علائی درحدود 200 سال پیش زندگی می کرده و مبارزات کدخدا آغلامحسین به حدود 150 سال پیش در دوره ناصرالدین شاه قاجاربرمی گردد. بر اساس بررسیهای بعمل آمده تش تاجدین پس از مهاجرت به روستای گاوکشه همگی در این منطقه ساکن شده اند و بتدریج تعدادی از آنها به شهرهای همجوار و سایر نقاط ایران جهت پیشرفت و ادامه تحصیل مهاجرت نموده اند که در حال حاضر جوانان شایسته ای از این تش به بالاترین مدارج علمی ، هنری و اقتصادی و تجاری رسیده اند.

مختصری از تبارنامه اولاد تش تاجدین :

فرزندان تاج الدین دوتن بودند به نام های یوسف و عبدالله که در سال 1074 ه ق بخشی از املاک خود را در حومه لالی (بنه وار آسترکی) فروخته اند. از یوسف نوروز و از عبدالله نظر به یادگار بماندندکه بازماندگانشان بنام اولاد نوروز و نظر شهرت دارند.

تش تاجدین به طور عمده شامل اولاد نوروز و نظر و چند اولاد دیگر به شرح ذیل می باشد :

آ)اولاد نوروز :علائی ـ کدخداغلامعلی ـ خداداد ـ علی داد ( کدخدا آحسین و آحسن،غلامحسین،غلامحسن،علی حسین)کدخدا غلامحسین(پسر نداشت)

فرزندان کدخدا آحسین عبارتند از: غلامعلی،عباس،محمّد،لطیف،خسرو،داوود،همایون،

فرزندان حسن عبارتنداز:اله مراد،ابراهیم،پرویز،مصطفی،امیرحسین

نوادگان ایشان: محمّدحسین،حمید،مجید،ایرج،غلامرضا،آریا،آرش،کامران،آتبین،علیرضا،سیاوش،سام،کوروش

داریوش،رضا،علی،اسماعیل،سامان،محمد،محمود،اشکان،آرشام، کیان

ولی عبدر علی رجبعلی صفر ،جعفر ، مصطفی ، احمد ، مجتبی

سلیمان

شهریارخدایار و علی یار عزت ، نصرت ، احمد

ب) اولاد نظر:

بابا درویش علی پاپی علی ،غلامعلی ، علی سرهنگ عباسعلی ، ابراهیم ، رضا

کدخدامحمدعلی علی، غلامحسین ، ولی ، میرحسینجمشید ،خسرو ،ایرج ،محمدحسین

ملاپرویز محمدرضاغلامعلی ،غلامعباس،غلامحسن

شفیع عباس درویش احمد محسن ، محمدحسین

نقدعلی محمدتقی علی عسکر علی مرتضی ، ولی غلام ، علیرضا

،حمیدرضا،سعید،سجاد،وحید،مجید،میلاد،علی

ج) سایر اولاددوستعلی تاجدین

حسنعلی حسین هاشم، علیشاه جهانشاه،غلامشاه،قاسم

نیرعلی

روشنعلی عبداله،اسداله ،عبدالشاه

علی میرزا کریم علیرضا،عزیز سرهنگ قربان ،محمدرضا،منوچهر،حمید،کریم،مجتبی،قربانی

د) وابستگان تش تاجدین : ملارضا،غلامرضا منوچهر،مرتضی،خلیل،هاشم محمد

علی میرزا و ملارضا و غلامرضا از طایفه چهارلنگ مم صالح بوده اند که در زمان کدخدا غلامحسین حدود 150 سال قبل به روستای گاکشه مهاجرت و مورد حمایت ایشان و تش تاجدین قرار گرفته و فامیلی خود را به آسترکی تغییر و در تش تاجدین مستحیل شده اند آنها افرادی متعصب، مؤمن و درست کار بوده که از تش تاجدین جدایی ناپذیرند. منوچهر آسترکی در دوره معاصر یکی از محبوب ترین و خوشنام ترین اشخاص تش تاجدین بوده که سجایای اخلاقی او موجب گشت در روستای گاوکشه مورد تکریم و احترام همگان قرار بگیرد و تصمیمات او مورد پذیرش کل مردم روستا قرار بگیرد.

تش سرسر (سهرسهر):عدّه ای از تش سرسر در دهستان حشمت آباد از سه ده آسترکی ساکن بوده که شاخص ترین فرد دوران معاصر آنها آعیدی بهرامسری می باشد و آعیدی فرزند کدخدا ولی آسترکی می باشد . از دیگر فرزندان کدخدا ولی ، کدخدا محمد علی آسترکی می باشد که کدخدای روستای درمیان در 6 کیلومتری شمال شرقی دورود بوده است . نام برده نماینده امیرحسین خان تاجبخش در روستاهای برزان و سیزان بوده و از حمایت خانواده تاجبخش ها بهره مند بود

تش عیدی :تش عیدی نیز بطور عمده در روستای حشمت آباد ساکن بوده و از شاخص ترین افراد آن در سالهای گذشته میتوان به آعلیرضا و اولاد اوهمانند آشنبه و آعلیمردان، کدخدا رستم ، کدخدا امام داد ، کدخدا ماشاءاله ، کدخدا محمدعلی و در دوران معاصر به کدخدا کرم آسترکی ، کدخدا علی آسترکی ،کربلایی صفر، کربلایی ولی اشاره نمود.

علاوه بر سه تش فوق چند خانواده از تش تشمال آسترکی نیز در روستای ترشاب ساکن بوده اند که فرد شاخص چند خانوار تشمال آسترکی فردی به نام محمدعلی آسترکی(معروف به ناظم الشکر)بوده که در زمان قاجاریه مسئول محاسبه مالیات و تنظیمات منطقه بوده است که در حال حاضر فقط یک خانواده از تش تشمال بجای مانده است که اهل گاوکشه می باشد .

این اطلاعات توسط یکی از پژوهشگران تحصیل کرده تش تاجدین بنام آخسرو آسترکی (کارشناس ارشد مدیریت و عضو انجمن خبره حسابداران ایران) فرزند کدخدا آحسین آسترکی بزرگ تش تاجدین در دوره معاصر در اختیار نگارنده قرار گرفته است. ایشان در حال گرد آوری اطلاعات بیشتری در خصوص سه تش فوق الذکر می باشد که در آینده در اختیار علاقمندان قرار خواهد گرفت.

سند شماره یک

وزارت دادگستریمبلغ حق الثبت: 50/34 ریال

دفتر اسناد رسمی حق التحریر: 80 ریال

شماره 4318 در تاریخ 29/2/1328 خورشیدی عوارض شهرداری : 3 ریال

دفترخانه رسمی شماره ...

قرارداد فی ما بین آقای علی اکبر یاراحمدی به شماره شناسنامه 14969 صادره از بروجرد از خود خود وکالت داد و از طرف آقای جواد اسکندری به شماره شناسنامه 26145 ار بروجرد ، نادر لک به شناسنامه شماره 2 از بحرین فرزند شنبه و حسین سجادپور شناسنامه شماره 29048 از اراک فرزند احمد مقیم برزان از یک طرف و آقای حسین آسترکی به شماره شناسنامه 144 صادره از حشمت آباد مقیم گاوکشه از طرف دیگر به شرح زیر منعقد گردید :

آقای حسین آسترکی متعهد گردید از زمان تحریر لغایت یک سال شمسی به عنوان میرآب به مواظبت از آب سراب داریاب مداخله و اقدام نموده و سهم و نوبه قرائی هر ذیحق از سراب ، نام برده سهم برزان ، بنک آباد و ناصرالدین و بحرین را تقسیم نماید به نحویکه ......

طرفین متعهد گردیدند آقای علیشاه لک ساکن ناصرالدین را داور قرار داده و در صورت عدم حضور داور نامبرده ، آقای باقر لک داور است و رأی مشارٌالیه قاطع و لازم الاجراست.

تاریخ : بیست و نهم اردیبهشت ماه 1328 خورشیدی

امضاء : حسین سجادپور جواداسکندری نادر لک علی اکبر یاراحمدی

علیشاه لک کدخدا آحسین آسترکی

.

برای دیدن عکس روی آن کلیک کنید.

عده ای از تش تاج دین (تیره بهرامسری) در تابستان 1391 در روستای گاوکشه: ایستاده از راست به چپ: ابراهیم آسترکی، مهندس كورش آسترکی، ولی آسترکی، سرهنگ بازنشته الله مراد آسترکی، مرتضی آسترکی، عزت آسترکی، نگارنده، سرهنگ بازنشسته عباسعلی آسترکی، خسرو آسترکی، علی حسین آسترکی، محمد آسترکی،

ردیف دوم نشسته از راست به چپ: كريم آستركي، سجاد آستركي، احمد آستركي، حسين آسترکی، محمدآسترکی(دانشجو)، مجيدآسترکی، احمدآسترکی، ابراهیم آسترکی ،جهانشاه آسترکی

ردیف نخست نشسته از راست به چپ: محمود آسترکی، سامان آسترکی(دانشجو)، رضا آسترکی(دانشجو) سهراب آسترکی، علی آسترکی، مهندس اسماعیل آسترکی

منبع: بنه وار من ایل من، علی بهرامسری بختیاری آسترکی