تشابهات نامی حاکمان لر بزرگ و کردستان در سده چهارم و پنجم هجری و ترهات افراد بی سواد درباره تاریخ که این دو حاکم یکی بوده اند.

از زمان پهلوی یکم که بخش غربی ایالت بختیاری ضمیمه لرستان فیلی شد، آسمیله شده اند و نگاه شان به سوی غرب خودشان است. از این رو در وبلاگ های خود ترهاتی کرده اند که نشان از آسمیله شدن و بی سوادی آنها دارد.

الف) دودمان بدر لر حاکم لر بزرگ، از ۳۰۰ق.ـ ۵۵۰ق.

ب) دودمان بدر بن حسنویه برزیکانی حاکم کردستان، از ۳۷۷ق.

پ) محمد خورشید وزیر بدر لر بزرگ (۳۰۰ق)

ت) محمد بن خورشید جنگروی لر کوچک (۵۵۰ق)

دودمان بدر لر حاکم لر بزرگ (۳۰۰ـ ۵۵۰ق)
بدر لر (حاکم لر بزرگ) و وزارت محمد خورشید لر بزرگ (۳۰۰ـ۵۵۰ق)
حمدالله مستوفی و امیر شرف خان بدلیسی گزارش می دهند در سال ۳۰۰ ق. بدر نامی حاکم لربزگ بوده است و لقب بزرگ به خاطر ایشان بوده چون برادر کوچک او بنام ابامنصور در همزمان حاکم لر کوچک بوده است. بدر مدت زیادی حکومت نمود. وزیر ملک او محمد خورشید(محمد پسر خورشید) بود. چون بدر در گذشت، حکومت به نوه اش نصیرالدین محمد بن هلال بن بدر رسید. همو می گویند در زمان نصیرالدین حدود ۱۰۰ خانوار کرد از شام سوریه که رهبر آنها ابوالحسن فضلویه بود به لرستان لر بزرگ آمدند و در خیل نوادگان محمد خورشید که وزیر نصیرالدین محمد بود، قرار گرفتند. شبانکاره ای در دو نسخه از کتاب خود گزارش می‌دهد که این گروه در زمان ابرک یا اورنگ فرزند نصیرالدین محمد آمده اند.
بنابراین شجره نامه دودمان بدر لر بزرگ چنین است:

بدر لر بزرگ ـ هلال ـ نصیرالدین (بن) محمد ـ ابرک (اورنگ).

قلمرو دودمان بدر تمام مناطق بختیاری نشین امروزی باضافه نواحی استان مرکزی کنونی تا زمان روی کار آمدن زیاریان و بوییان بوده است. پس از روی کار آمدن این دو سلسله دودمان بدر لر بزرگ نواحی استان مرکزی کنونی را از دست دادند اما قلمرو آنها به سرزمین کنونی بختیاری محدود گردید و مرکز حکومت آنها ایذه بوده است.


حکومت لر کوچک: حسام الدین شوهلی آق سنقری حاکم لر کوچک و محمدخورشیدجنگروی (۵۵۰ق. به بعد)
مستوفی، نطنزی و شرف خان بدلیسی گزارش می‌دهند که ابامنصور برادر کوچک بدر لر بزرگ هم زمان حاکم لر کوچک بوده است. با توجه به گزارش های بعدی این دو نویسنده، پس از مرگ ابومنصور، اطلاعی از بازماندگان او وجود ندارد. چون می گویند منطقه لر کوچک تا سال ۵۵۰ حاکم جداگانه نداشتند و فرمانبردار دارالخلافه و در فرمان حکام عراق عجم بودند. آنها می گویند در سال ۵۵۰ حسام الدین شوهلی آق سنقری از توابع سلجوقیان حاکم آن سرزمین لر کوچک شد. از قوم جنگروی محمد و گرامی پسران خورشید و سرخاب عیار به خدمت شوهله درآمدند. لازم به ذکر است که نام پدر این سرخاب هم بدر بوده است(سرخاب ف بدر ف مهلهل ف محمد ف عیار).


دودمان بدر حسنویه برزیکانی حاکم کردستان (حاکم دینور و شهر زور)

بدر حسنویه برزیکانی (۳۷۷ -۴۳۸ق)
بدلیسی در ذکر حکام دینور و شهر زور که به حسنویه شهرت دارند، گزارش می‌دهد حسنویه پسر حسین با رکن الدوله حسن بن بویه دیلمی(۳۲۵ ـ ۳۶۶ق) معاصر بوده است و در زمان او کار حسنویه بالا گرفت و از رکن الدوله سرپیچی نمود بنابراین او وزیر خود ابن عمید را با لشگری بسیار در سال ۳۵۷ق. برای سرکوبی او فرستاد، اما حسنویه با وی آشتی نمود. حسنویه در سال ۳۷۷ق. درگذشت و پسرش بدر بن حسنویه به جای او به حکومت رسید. او در سال ۳۸۸ق. از خلیفه بغداد لقب ناصرالدوله را دریافت کرد و از دینور تا خوزستان و بروجرد و اسدآباد و نهاوند در تصرف داشت. در سال ۴۰۵ق‌. میان او و فرزندش هلال جنگ شد. نیروهای خلیفه به یاری او آمدند، هلال را دستگیر و در بغداد زندانی کردند. پس از مدتی جلال الدوله دیلمی حاکم بغداد سپاهی در اختیار او گذاشت تا به همدان که در اختیار شمس الدوله دیلمی بود بتازد و او در آن جنگ در سال ۴۰۵ق کشته شد.
طاهر بن هلال بن بدر زمانی که پدرش در زندان بود در شهر زور پناه گرفته بود. پس از مرگ پدر به قلمرو پدر بزرگ تاخت اما بدست شمس الدوله دیلمی گرفتار و در سال ۴۰۶ق. بدست ابوالشوک کشته شد. سپس بدر بن طاهر بن هلال بن بدر در سال ۴۳۸ق. با حکم ابراهیم ینال حاکم قوما(قومس) و دینور شد.
شجره نامه دودمان برزیکانی:
حسین ـ حسنویه ـ بدر ـ هلال ـ طاهر ـ بدر
احتمالا اینها توسط دودمان دیگر کرد بنام دودمان مهلهل که به حکومت دینور و زور، قوما رسیدند، از میان برداشته شدند.
سرخاب بن بدر بن مهلهل المکنی به ابوالفوارس معروف به ابو الشوک مدتی حاکم ولایت زور و قوما بود و در سال ۴۹۵ق. درگذشت و پسرش ابومنصور جانشین او شد.

نتیجه گیری
۱.حکومت بدر لر بزرگ از سال ۳۰۰ق آغاز شده است.


۲.بدر برزیکانی فرزند حسنویه بوده که از سال ۳۷۷ق. یعنی ۷۷ سال بعد از بدر لر بزرگ جانشین پدرش حسنویه شده است که از لحاظ سنی نیز دست کم ۵۰ تا ۶۰ سال بعد از بدر لر بزرگ زاده شده است.


۳.گرچه نام فرزندان آنها بر حسب اتفاق شباهت اسمی دارند و هلال بوده است ولی نوادگان آنها همنام نیستند.


۴.شجره نامه بدر لر بزرگ:
بدر ـ هلال ـ نصیرالدین محمد (در برخی منابع نصیرالدین فرزند محمد آمده است) ـ ابرک (اورنگ).


۵.شجره نامه بدر حسنویه برزیکانی کرد:
حسین ـ حسنویه ـ بدر ـ هلال ـ طاهر ـ بدر

۶. دودمان بدر لر بزرگ تا سال ۵۵۰ به حکومت خود در قلمرو لر بزرگ ادامه دادند و توسط اتابک ابوطاهر در این سال سرنگون شدند.

۷. دودمان حسنویه تا حدود سال ۴۵۰ق. در دینور و شهر زور و قوما حکومت کردند و در این سال توسط ابو الشوک سرنگون گردیدند.

۸. محمد خورشید لر بزرگ در سال ۳۰۰ق وزیر حکومت و دودمان بدر لر بزرگ بوده است که پس از وی نوادگان اش مقام وزارت قلمرو لر بزرگ را تا سال ۵۵۰ق. داشته اند.


۹.محمد و گرامی فرزندان خورشید لر کوچک از سال ۵۵۰ق. در دربار حسام الدین شوهلی آق سنقری حاکم لر کوچک بوده اند و محمد بن خورشید جنگروی لر کوچک با محمد خورشید لر بزرگ ۲۵۰ سال فاصله داشته اند.

#بنیاد_علمی_ایران_بختیاری_پژوهی

https://t.me/Bakhtyari2025_ir
✍ علی بهرامسری بختیاری، نویسنده و پژوهشگر تاریخ