فرمانروایان بختیاری پس از ساسانیان (۵)

دودمان زراسوند دورکی

اسفندیار خان بختیاری سردار اسعد یکم (۱۳۰۵-۱۳۲۱ق)

اسفندیارخان سردار اسعد یکم پسر بزرگ حسینقلی خان ایلخانی است. اسفندیار خان در سال ۱۲۹۹ق. پس از مرگ پدر به دستور ظل السلطان دستگیر و مدت شش سال در زندان او بود. سوء ظن شاه از پسران حسینقلی خان پس از برکناری ظل السلطان در سال ۱۳۰۵ق بر طرف شد.

علی قلی خان سردار اسعد می نویسد زمانی که ظل السلطان از حکومت اصفهان برکنار شد امین السلطان اتابک اعظم حکم آزادی اسفندیار خان را صادر کرد و ما را به تهران فراخواند. ریاست ایل را به اسفندیار خان و ریاست سواران پارکابی بختیاری را به من دادند.اسفندیار خان نزدیک هفت سال گاهی به تنهایی و گاهی با شراکت عموها ریاست ایل را بر دوش داشتند و من در تهران بودم.

اما اوژن بختیاری می گوید همین‌که اسفندیار خان از زندان ظل السلطان نجات یافت و به تهران رفت. امین السلطان نظر به اینکه با اولاد حسینقلی خان ایلخانی پیشینه دوستی داشت و از سویی چون حاجی ابراهیم خان پسر رضاقلی‌خان ایلبگی هم در این هنگام با اولاد حسینقلی خان ایلخانی وصلت نموده بود و ظاهراً از طرفداران اسفندیارخان و علی قلی خان به شمار می‌آمد، برای اینکه محلی در ایل برای اسفندیارخان پیدا کرده باشد حکم برکناری امام‌قلی‌خان حاجی ایلخانی را صادر و رضاقلی‌خان را به سمت ایلخانی و اسفندیارخان را به سمت ایلبگی بختیاری منصوب و راهی نمود. ولی چون آگاهی داشت حاجی ایلخانی زیر بار نمی رود ناچار شماری از نیروی‌های دولتی به سرکردگی نظام السلطنه مافی نیز همراه فرمانروایان تازه روانه بختیاری نمود. سرانجام به همراهی نیروهای دولتی حاجی ایلخانی ناگزیر گردید که چغاخور محل حکمرانی خود را ترک کند. این جنگ چون در منطقه چغاخور روی داد به جنگ چغاخور معروف شد و با وجودی که حاجی ایلخانی و پسرانش نهایت رشادت و شجاعت را به خرج دادند و چند روزی در قلعه چغاخور پایداری و ایستادگی کردند اما شکست خوردند و ناگزیر چغاخور را ترک و به اردل رفت. در همین جنگ

و بمناسبت همین پیروزی بود که اسفندیارخان لقب صمصام السلطنه دریافت کرد. احتمالا در همین دوره بود که نفوذ ایلخانی بختیاری تا مناطق خمین، الیگودرز و دورود نیز رسید. چون از این دوره به بعد نوادگان جعفرقلی خان دورکی یعنی پدر بزرگ اسفندیار خان و همین گونه فرزندان علی صالح خان بهداروند عالی جمالی جد مادری پدر اسفندیار خان در مناطق یادشده صاحب روستاهایی شدند.

اسفندیار خان تا سال ۱۳۲۱ق که بدرود حیات گفت، در سمت ایلخانی باقی بود.

✍️ علی بهرامسری بختیاری، نویسنده و پژوهشگر تاریخ

تاریخ بختیاری، سردار اسعد بختیاری

با من به سرزمین بختیاری بیایید، مکبن رایس

بنه وار من ایل من، علی آسترکی بختیاری

تاریخ بختیاری، ابوالفتح اوژن بختیاری

ایران و قضیه ایران، لرد جرج کرزن

#بنیاد_علمی_ایران_بختیاری_پژوهی

https://t.me/Bakhtyari2025_ir