سرنام ها و برنام های (القاب و عناوین) پادشاهان ساسانی
نگارش: علی بهرامسری بختیاری 
ساسانیان نام دودمانی در تاریخ ایران است که از استان پارس برخاستند. اردشیر بابکان  در سال 224 م.  با کشتن اردوان چهارم واپسین پادشاه اشکانی در نبرد 
هرمزدگان در نزدیکی گلپایگان خود را شاهنشاه خواند و  دودمان ساسانیان را بنیاد نهاد که  به مدت 427 سال بر ایرانشهر(ایران بزرگ) فرمانروایی کردند. 
پادشاهان ساسانی همانند پیشینیان خود یعنی اشکانیان و هخامنشیان سرنام های پادشاهی برای خود بر می گزیدند. نام این دودمان از ساسان نیای اردشیر بنیانگذار شاهنشاهی ساسانی گرفته شده است. در سنگ نبشته کعبه زرتشت در نوپیشتش (نقش رستم) برای ساسان سرنام زیر آمده است.
✔ساسان: ساسان خودای؛ پریستار آتشکده آناهیتا در شهر استخر.
✔بابک شاه: بغ پاپک شاه، شاه_موبد.
✔شاهپور بابکان: شاه استخر، بغ (خداوندگار)، شاپور شاه، پسر بغ بابک شاه.
✔اردشیر بابکان: بغ مزداپرست، اردشیر شاهنشاه ایران، که چهر از ایزدان دارد، پسر بغ بابک شاه.
بدین گونه در سنگ نبشته کعبه زردتشت برای شاهان نخستین ساسانی چنین آمده است: ساسان خودای(فرمانروا)، بابک شاه،  شاپور شاه بابکان،  و شاهنشاه اردشیر بابکان. 

✔پیروز اردشیران: خودای(فرمانروا)، شاه بزرگ کوشان و بغ مزداپرست.(پیروز پسر اردشیر یکم فرمانروای کوشان)

✔شاهپور اردشیران(شاهپور یکم): بغ مزداپرست، شاهپور شاهنشاه ایران و انیران کش چهر از ایزدان دارد، پسر بغ مزداپرست؛ اردشیر شاهنشاه ایران که چهر از ایزدان دارد؛ نوه بغ بابک شاه. ؛ شاهپور نبرده یا شاهپور سپاهی.
✔شاپور شاهپوران: میشان خودای؛ شاپور میشان شاه و مزداپرست آریایی. (شاپور پسر شاپور یکم فرمانروای میشان: شامل آبادان و خرمشهر تا بصره  و فاو کنونی در خاک عراق )
✔هرمزد یکم =اهرمزد اردشیر: شاه بزرگ ارمنیه؛ هرمزد شاه بزرگ ارمنستان؛ بغ مزداپرست، هرمزد شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد؛ هرمزد نیو.
✔بهرام یکم: بهرام گیلان شاه؛ بغ مزداپرست بهرام شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد؛  پسر بغ مزداپرست شاهپور شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد،  نوه بغ اردشیر شاهنشاه. در سنگ نبشته کرتیر موبد موبدان همروزگار با پنج پادشاه ساسانی از شاهپور یکم تا نرسه برای بهرام یکم سرنام هایی یادشده است. چون بهرام شاهنشاه، پسر شاهپور شاهنشاه و برادر هرمزد شاهنشاه. 
✔بهرام دوم : بهرام شاهنشاه پسر بهرام .
✔بهرام سوم: بهرام سکانشاه؛ بهرام شاهنشاه ایران و انیران. 
✔نرسه  (نرسی): مزداپرست آریایی/ایرانی، نرسه شاه هند (سند)،سکستان و تورستان تا کنار دریا؛ نرسه سکانشاه؛ پادشاه ارمنستان؛  بغ مزداپرست نرسه شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد پسر بغ مزداپرست شاهپور شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد نوه بغ اردشیر شاهنشاه.
✔شاهپور دوم: بغ شاهپور شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد، پسر بغ مزداپرست هرمزد شاهنشاه ایران و انیران، نوه بغ نرسه شاهنشاه؛ کی شاهپور.
✔شاهپور سوم: بغ مزداپرست شاهپور شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد پسر بغ مزداپرست شاهپور شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد نوه بغ هرمزد شاهنشاه. 
✔بهرام چهارم: بهرام کرمانشاه، پسر بغ مزداپرست شاهپور شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد. 

شاهپور سوم واپسین شاه ساسانی است که خود را دارای چهر از ایزدان نامیده است. دودمان ساسانی از زمان یزدگرد یکم افزون بر  از تبار ایزدان شمرده می شدند وانگه (بلکه) خود را با دودمان اوستایی کیانیان پیوند داده بودند (ایدئولوژی کیانی).
✔یزدگرد یکم: رام شهر (از سرنام های کیانیان)؛ شاه پیروزمند، شکوهمند و نیک، یهودیان اورا کوروشی دیگر نامیدند و موبدان به خاطر رواداری دینی او را بزه کار نامیدند. 
✔بهرام پنجم : بهرام گور، شاهنشاه ایران و انیران. 
✔یزدگرد دوم : مزداپرست بغ، کی یزدگرد؛ کی بغ مزداپرست. 
✔بلاش: بلاش شاهنشاه نیک و مهربان؛ هوکدا بلاش(بلاش نیکوکار).
✔خسرو یکم: انوشگ روان (انوشیروان)؛  شاهنشاه. 
✔خسرو دوم: شاهنشاه؛ چهره از ایزدان،خسروپرویز ؛فره افزوده.
✔بوران (پوراندخت): شاهنشاه بوران پیروزمند؛  از تخمه ایزدان و گوهردار؛ آراینده تخمه ایزدان، بوران ابزود. 
✔آزرمیدخت : شاهنشاه؛ آزرمیگ دخت خوره ابزود.
در زمینه ایدئولوژی شاهنشاهی ساسانی می توان گفت که شاهان نخستین ساسانی نه تنها خود را از تبار ایزدان می دانستند وانگه از سرنام های هخامنشی نیز همانند سرنام شاهنشاه بر روی سنگ نبشته ها و سکه ها بهره می بردند. این مرده ریگ از سده چهارم تا ششم ترسایی با پذیرش ایدئولوژی کیانیان کنار گذاشته شد اما خسرو پرویز هردو مرده ریگ هخامنشی و کیانی را پذیرفت و بر روی سکه های خود افزون بر سرنام شاهنشاه برای نخستین بار شعار " خوره ابزود" (فره افزوده) را نویساند. برای آگاهی خوانندگان برخی از شاهان پیش از پادشاه شدن دارای سرنام یکی از استان ها بودند چون در آن استان فرمانروا بودند مانند بهرام سکانشاه یعنی بهرام پیش از پادشاه و شاهنشاه شدن تنها شاه آن ساتراپ بوده است. 

نگارش: علی بهرامسری بختیاری ؛ دانش آموخته تاریخ ایران باستان، نویسنده و پژوهشگر؛ 24 بهمن 98 _ پارسوماش 
بنمایه ها:
1.تاریخ تحولات ساسانیان، دکتر جلیلیان 
2.شاههنشاهی ساسانی ، دکتر دریابی 
3.تاریخ ایران کمبریج، دکتر یارشاطر 
4.ایران از آغاز تا اسلام، دکتر گیرشمن 
5.روزگاران، دکتر زرین کوب
6.ایران باستان،  دکتر ولسکی 
7.میراث باستانی ایران، دکتر ریچارد فرای
8.ایران در زمان ساسانیان، دکتر کریستنسن