شهربنه وارآستركي
( بنه وار خلیل خان آسترکی) تنها يادگار تمدن كهن بختياري
علی بختیاری بهرامسری می نویسد: شهر تاريخي بنه وار آستركي در دامان كوه (( گريوه )) ودركنار رودخانه « تلوك» در 30كيلومتري شرق لالي كنوني و 85 كيلومتري شمال شرق مسجدسليمان واقع گرديده است و از ابتداي صفويه تا پايان زنديه مركز حكومت بختياري بوده كه حاكمين و فرمانروايان آنها خوانين آستركي بوده اند. تا اينكه در زمان آغامحمدخان قاجاربه سال1203 ه ق با شكست ابدالخان آستركي نوادة خليل خان آستركي و شكست طايفه آستركي اين شهر را از دست دادند و هم اكنون گروهي از طايفة بامدي در آنجا ساكن هستند . بنه وار پیش از صفویه از زمان امیر بهرام شاه (بهرامسر= سر یعنی سالار و سردار و رییس) و فرزند و نوه اش امیربختیار شاه و امیر بابک شاه پدر امیرتاجمیرخان بختیاری آسترکی مرکز حکومت بختیاری بود. منطقه اي كه اكنون به نام شهرستان لالي وجود دارد ، در زمان ساسانيان به نام« آسترآباد اردشير» ودرزمان صفويه بنام« بنه وار آستركي» معروف بوده است ، اما به مرور زمان تحليل رفته ومناطق مجزايي ازآن جدا شده است . درتواريخ چنين آمده است كه :«ازدودمان مير جهانگير خان آستركي بختياري ، آثار و ابنيه تاريخي معظمي در نقاط مختلف بختياري بجا مانده است كه از آن جمله خرابه هاي سردشت نزديك دزفول و بُنه وار در منطقه گرمسير و همچنين در ديمه و چغا گرگ در سردسير مي باشد . آثارو جامانده هاي تاريخي از اين دودمان درنقاط گرمسيري بختياري ، گواه بارزي بر شوكت و جلال زياد آنها بوده است .
آثار و ابنيه بُنه وار از شكوه و عظمت خاصي برخوردار بوده و چنانكه از پس مانده هاي آن ، استنتاج مي شود . بسيار بزرگ و وسيع بوده زيرا در اين محل علاوه بر حاكم و رئيس كل ، ساير روسا و كلانتران و بزرگان ايل در جوار مقر حكمروايي خان ، داراي ساختمانها و منازل متعددي بوده اند و هم اكنون نيز پاره اي از آن آثار كه بيشتر به قصر اصلي خان بزرگ ( يكي از خوانين آستركي ) بوده به چشم مي خورد كه قسمتهاي مختلفه آن از قبيل نقارخانه ، دفتر خانه ، فراش خانه و حمامهاي بزرگ ( دليل بر وجود تمدن آنهاست ) مشهود است . ضمناً در محل مزبور ميداني بوده كه سواران و رزم آوران بختياري در آنجا به چوگان بازي و سواركاري مي پرداخته اند . ( رك ـ روزنامه خروش آنزان ـ دكتر عبدالرضا درگاهي ؛ تاريخ بختياري سردار اسعد ـ ص 150 )
مولف كتاب شناخت سرزمين بختياري ( كريم ، نيكزاد اميرحسيني ، ص 77 ) درباب حكومت ميرجهانگيرخان وخليل خان آستركي وآثار وعماراتيكه بعدها ازآنها ديده شد مي نويسدكه روح عمران وآبادي وتمدن درآنها وجود داشته ووجود آنهاواعقابشان باعث فتح وپيروزي بوده كه در جنگ هاي سلاطين با خارجيها هنرنمايي مي نمودند وبه فتح وپيروزي نايل مي شدند.»
شواهد و قرائن نشان مي دهد كه بنه وار از هزاران سال پيش سكونتگاه گرمسيري طايفه آستركي بوده است . بطوريكه نقشة جغرافيايي دورة ساسانيان ( نقشة شماره 1700 ( دورة نقشه هاي تاريخي سحاب ) نشان مي دهد كه نام آن در زمان ساسانيان ( آسترآباد اردشير ) بوده كه دركناره هاي كارون به ثبت رسيده است . هر چند آثار تمدني آن به دورة باستان بر مي گردد اما بين سالهاي 900 ه ق تا 1203 ه ق در زمان اوج قدرت خوانين آستركي ، مركز حكومت بختياري قرار گرفت . ابنيه و ساختمانهاي فراواني در عهد سه تن از خوانين بزرگ بختياري ـ از جمله تاجميرخان آستركي و پسرش مير جهانگيرخان و خصوصاً نوه اش خليل خان آستركي در بنه وار و اطراف آن ساخته شد . از اين جهت به آن بنه وار خليل خان نيز مي گويند . از آنجائيكه مركز حكومت بختياري هفت لنگ و چهارلنگ نيز بوده به بنه وار هفت و چهار نيز شهرت دارد . خليل خان آستركي به تقليد از سبك معماري صفوي ،از هنرمندان ومتخصصان برجسته براي ساختن بناها استفاده مي كرد.
علی بهرامسری بختیاری آسترکی، بنه وارمن ایل من ، 1382